Data op de balans: van bits naar waarde

Heeft data een prijs gekregen? Dit was de titel van een blogpost die ik schreef in 2013, over ID&T het bedrijf waar ik bijna 20 jaar had gewerkt, dat werd overgenomen door het toenmalige SFX Entertainment. Ik schreef: ‘Merkintegraties zullen in de netwerken van de diverse labels binnen ID&T gaan plaatsvinden. Door geavanceerd en zorgvuldig gebruik te maken van het eigen domein en social media netwerken kunnen nieuwe en digitale profielen uit de data van de achterban van ID&T worden gecreëerd.’ Daarmee probeerde ik te duiden dat data een financiële waarde had gekregen. En dat het op de balans zou moeten staan. Vandaag de dag ben ik daar nog steeds mee bezig. Waar staan we nu ruim een decennium later?

Waarom je dit drieluik moet lezen

Er is een hardnekkige misvatting in het MKB, maar ook daarbuiten. Dat data “iets van IT” is. Of een marketingding. Of iets dat je pas serieus hoeft te nemen als je een data team hebt, een dashboard-muur en een Chief Whatever Officer. Ondertussen gebeurt er iets geks: je bedrijf kan elk jaar slimmer worden, sneller worden en voorspelbaarder worden door data, maar je balans blijft doen alsof er niets veranderd is.

Dat schuurt. Zeker als je praat met een investeerder, een bank, een koper of zelfs met jezelf als ondernemer. Je voelt dat er waarde in je organisatie zit die niet in stenen, voorraad of machines zit. Maar je kunt het niet aanwijzen in de cijfers. Het lijkt op een ijsberg: iedereen ziet de bovenkant, maar het grootste volume zit onder water. Data is dat onderwaterdeel. Het stuurt je omzet, je marge en je risico, maar het staat zelden expliciet ergens.

Daarom heb ik drie lange artikelen geschreven die samen één verhaal vertellen. Een drieluik dat je helpt begrijpen waar we vandaan komen, waar we naartoe bewegen en wat je nu al kunt doen. Je leest ze in deze volgorde, omdat het net als een routeplanner werkt: eerst snap je de weg, dan zie je de verkeersinformatie en pas daarna maak je de slimme keuzes.

Drie perspectieven op hetzelfde probleem

Van bits naar balans: hoe het debat begon

In het eerste artikel, “Bits op de balans”, neem ik je mee naar de oorsprong van de discussie. Niet om nostalgisch te doen, maar omdat je pas begrijpt waarom het vandaag zo stroef gaat als je ziet hoe boekhouden werkt. Accounting is conservatief van nature. Het is gebouwd op controleerbaarheid, op bewijs, op zekerheid. Data is juist dynamisch, contextafhankelijk en soms juridisch diffuus. Dat spanningsveld loopt al decennialang.

Dit artikel laat zien hoe we stap voor stap zijn opgeschoven van “informatie is handig” naar “informatie is waarde”. Hoe goodwill jarenlang de financiële rommelzolder werd waarin alles verdween wat niet tastbaar was. En waarom die rommelzolder nu uit zijn voegen barst. Als je dit stuk leest, snap je dat de balans geen spiegel is van je business, maar een vertraagde foto. En dat die vertraging historisch verklaarbaar is.

Wanneer komt data écht op de balans? De realistische tijdlijn

Het tweede artikel, “Wanneer komt data echt op de balans”, gaat over de vraag die iedereen stelt, maar die zelden eerlijk beantwoord wordt: hoe lang duurt het nog? Het antwoord is niet één jaartal, maar een geografische scheidslijn.

In China is activering van data sinds 2024 operationeel. Daar is de stap gezet om data expliciet te erkennen als ‘Data Resources’. Tegelijkertijd zie je onder IFRS een lange, procedurele route: onderzoek, consultatie, ontwerpstandaarden, feedbackrondes en implementatietijd. Dat is geen complot en ook geen traagheid om de traagheid, het is hoe internationale standaarden consensus bouwen.

Dit artikel maakt die realiteit concreet. Het helpt je om verwachtingen te managen richting je team, je aandeelhouders en je financiers. En het voorkomt dat je je strategie baseert op wishful thinking. Data komt op de balans, maar niet morgen. Tot die tijd moet je het anders oplossen.

Data meenemen in je bedrijfswaardering: wat je vandaag al kunt doen

En dat brengt ons bij het derde artikel, “Data meenemen in je bedrijfswaardering”. Dit is het meest praktische stuk van de drie. Want ook als data nog niet op je balans mag staan, kun je de waarde ervan wel expliciet maken in je waardering. In M&A, in investeringsrondes, in strategische keuzes en zelfs in je eigen sturing.

Het is vergelijkbaar met een restaurant dat een fantastische reputatie heeft, vaste gasten en een goed gevulde agenda. Je ziet die reputatie niet als actief op de balans, maar iedere koper zal er wel voor betalen. Data werkt hetzelfde. Het is vaak het mechanisme achter betere retentie, slimmere pricing, efficiëntere operatie en lagere risico’s. Dit artikel laat zien hoe je data koppelt aan cashflows, hoe je de kwaliteit en bruikbaarheid van datasets beoordeelt, en hoe je een verhaal bouwt dat niet alleen overtuigt, maar ook verdedigbaar is.

Waarom deze volgorde belangrijk is

Je kunt natuurlijk meteen naar het praktische stuk springen. Dat doen veel ondernemers. Begrijpelijk, want je wilt actie. Maar zonder het eerste en tweede artikel mis je context. Dan ga je rekenen zonder te begrijpen waarom het rekenen zo gevoelig ligt. En dan ga je praten over waarde van data zonder te snappen waarom je accountant terughoudend is of waarom IFRS niet ineens morgen verandert.

De volgorde is daarom bewust: eerst de geschiedenis, dan de tijdlijn, dan de praktijk. Net zoals je eerst de spelregels leert, dan de kalender bekijkt en pas daarna je team opstelt.

Voor wie is dit drieluik geschreven?

Voor C-level, omdat je hier strategische besluiten mee neemt. Maar vooral voor MKB-ondernemers, omdat je juist daar vaak de grootste hefboom ziet. In het MKB zit veel waarde in context: klantkennis, lokale marktdynamiek, herhaalaankopen, service-geschiedenis en relaties. Dat zijn datasets die je niet “even” kopieert. Alleen worden ze te vaak versnipperd beheerd, waardoor de waarde onder de motorkap blijft.

Als je dit drieluik leest, ga je anders kijken naar je organisatie. Niet alleen als een set producten en processen, maar als een ecosysteem van relaties en informatie. En precies dat ecosysteem bepaalt steeds vaker je bedrijfswaarde.

Slot: de balans is het scorebord maar data is de wedstrijd

De balans vertelt je hoe het gisteren ging. Data bepaalt hoe het morgen gaat. Dat klinkt als een oneliner, maar het is precies waar de markt naartoe beweegt. Wie data kan organiseren, benutten en vertalen naar waarde, staat sterker bij groei, financiering, overname of verkoop.

Lees daarom het drieluik in deze volgorde: “Bits op de balans”, daarna “Wanneer komt data echt op de balans” en sluit af met “Data meenemen in je bedrijfswaardering”. Dan heb je niet alleen een mening over data als asset, maar een fundament en een aanpak.

En als je dat fundament eenmaal hebt, wordt de vraag niet meer of data waarde heeft. Dan wordt de vraag: hoeveel waarde laat jij nu nog liggen?

DISCLAIMER: Ik ben geen accountant. Ik schrijf dit omdat digitale waarde al jaren het verschil maakt tussen groei en stilstand, terwijl de balans die realiteit nog niet weerspiegelt. Net als in mijn boeken Digitaal Vermogen en vanAnaloognaarDigitaal.nu gaat dit drieluik over ondernemers helpen hun digitale werkelijkheid te begrijpen, te sturen en te vertalen naar economische waarde.