Achtergrond: De robotisering van entertainment

Geschatte leestijd - 5 minuten

De diverse toepassingen van kunstmatige intelligentie lijken te bewijzen dat technologie veel mogelijkheden biedt. En daarmee een grote bijdrage kan leveren aan de moderne cultuur. Boeken worden geschreven, popliedjes lijken te worden gecreëerd en symfonieën worden afgemaakt, dankzij robots. Is de robotisering van entertainment een feit? Of is menselijke hulp nog steeds nodig voor het resultaat?

Asibot

Kan een computer een verhaal schrijven? Met die vraag klopte de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek begin 2017 aan bij het Meertens Instituut in Amsterdam. De stichting had het volgende bedacht: een toevoeging aan Ik, Robot, Isaac Asimovs klassieke roman uit 1950 over kunstmatige intelligentie. Een nieuw, door een computer te schrijven hoofdstuk. Zo zou duidelijk worden wat een robot anno 2017 in zijn mars heeft.

Het nieuwe hoofdstuk kwam er uiteindelijk. ‘De robot van de Machine is de mens’, werd toegevoegd aan de gratis door de CPNB verspreide herdruk van Ik, Robot. Uiteindelijk was het een gezamenlijke prestatie van Ronald Giphart en AsiBot.

Popliedjes

Er zijn nog meer experimenten waarbij kunstmatige intelligentie wordt ingezet om kunst te produceren. Zo ontwikkelde Sony in 2016 een leuk programma waarmee je popliedjes kunt genereren. Bij het horen van een mooie compositie, denk je al gauw aan de briljante muzikanten en producenten die daarvoor verantwoordelijk zijn. Maar zijn dergelijk kunstenaars nog wel nodig voor het maken van muziek? Het Europese onderzoeksproject Flow Machines presenteerde de eerste twee popliedjes die gecomponeerd werden door kunstmatige intelligentie.

De onderzoekers van Sony gebruikten software van Flow Machines om een database van 13 duizend leadsheets te analyseren van verschillende muziekgenres. Net zoals het geval is bij het door een robot laten schrijven van een hoofdstuk uit een boek, valt er wel iets af te dingen op de kwalificatie ‘het eerste popliedje ooit gecomponeerd door kunstmatige intelligentie.’ De door mensen ontwikkelde software maakte vooral iets na in de stijl van een al bestaande band. Bij de teksten en het laatste mix- en productiewerk kwam er toch een menselijke componist aan te pas. Het liedje Daddy’s Car is wel een mooi en indrukwekkend resultaat van een volledig popliedje dat grotendeels dankzij kunstmatige intelligentie tot stand is gekomen.

Unfinished Symphony

Ook Huawei pakte de handschoen op. Onlangs heeft het de krachten van kunstmatige intelligentie en het menselijk brein gecombineerd om Schuberts beroemde Unfinished Symphony af te schrijven. De achtste symfonie van Schubert staat, ondanks vele pogingen deze af te maken, al bijna 200 jaar bekend als een onvoltooid werk.

Huawei wilde met het project laten zien waartoe kunstmatige intelligentie in staat is en maakte daarvoor gebruik van de dual NPU (Neural Processing Unit) in de Huawei Mate20 Pro smartphone. Door het timbre, de toonhoogte en het metrum van de bestaande eerste en tweede delen van de symfonie te analyseren, genereerde een model de melodie voor de laatste, ontbrekende derde en vierde delen.

Menselijke hulp

Aan het begin van deze maand hoorde ik met eigen oren en zag ik met eigen ogen hoe het stuk tot leven werd gebracht in de Cadogan Hall in Londen. Het stuk werd uitgevoerd door het English Session Orchestra, bekend van vele filmische producties. De partituur die van te voren werd uitgedeeld, gaf aan welke delen met behulp van kunstmatige intelligentie waren aangevuld of aangepast. Tijdens de uitvoering werd met behulp van speciale lichten aangegeven wanneer het orkest de toegevoegde en aangepaste gedeelten van de symfonie speelde.

Ook bij Huawei’s Unfinished Symphony was menselijke hulp nodig. De Engelse Emmy-winnaar en componist Lucas Cantor was nodig om de goede ideeën van kunstmatige intelligentie naar voren te brengen. Hij moest de gaten opvullen en ervoor zorgen dat het resultaat van de bewerking ook echt door een symfonieorkest kan worden gespeeld.

Menselijke kennis

Het idee dat kunstmatige intelligentie de wereld ooit overneemt en de mensheid uitroeit, houdt ons al jarenlang bezig. Voorlopig (en gelukkig) lijkt het er volgens experts echter niet op dat dit soort doemscenario’s binnen afzienbare tijd werkelijkheid worden.

Wat tonen bovenstaande voorbeelden van de inzet van kunstmatige intelligentie in entertainment aan? Wordt inmiddels een verregaande robotisering van entertainment in gang gezet? Gek genoeg zouden de bovenstaande kunststukjes niet mogelijk zijn geweest als de technologische innovatie van kunstmatige intelligentie niet gecombineerd werd met menselijke kennis. Bij elk van de experimenten waren namelijk mensen nodig om het uiteindelijke eindresultaat tot stand te brengen.

Beperkte vaardigheden

De meeste robots met kunstmatige intelligentie lijken nog maar zeer beperkte vaardigheden te hebben. Ze kunnen alleen taken uitvoeren waarvoor ze specifiek zijn geprogrammeerd. Hoewel ze deze taken veel beter en sneller kunnen uitvoeren dan mensen, hebben deze bots aan de andere kant vaak juist weer moeite met simpele, variabele taken waar bijvoorbeeld een klein kind geen enkel probleem mee heeft.

De data waarmee bots worden getraind is vaak zeer gespecialiseerd, waardoor de kennis niet kan worden toegepast op andere, ongerelateerde taken of problemen. Zo zou Asibot niet de symfonie van Schubert hebben kunnen afmaken. Simpelweg omdat hij de kennis niet heeft. Als we naar bovenstaande experimenten kijken, dan blijkt dat de robotisering van entertainment in gang is gezet, maar voorlopig nog wel een weg af heeft te leggen. Ik kijk uit naar het volgende experiment.

Check ook